A nënkupton marrëveshja finale me Serbinë ‘korrigjim kufijsh’ sipas Thaçit
Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, ka thënë se marrëveshja gjithëpërfshirëse me Serbinë do të shërbejë për mbylljen e konfliktit shekullor.
“Është momenti i duhur dhe historik që Kosova dhe Serbia gjatë një periudhe afatshkurtër të arrijnë marrëveshje historike të paqes për njohje reciproke si dy shtete fqinje”, thotë presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi.
Sipas tij, ky proces ka mbështetjen e fuqishme edhe të bashkësisë ndërkombëtare, me theks të veçantë SHBA-ve.
“Edhe Shtëpia e Bardhë, administrata e presidentit Trump, ambasadori John Bolton e theksoi shumë qartë se me zgjidhjen e problemeve ne rajonin e Ballkanit, duke përfshirë edhe përmbylljen e konfliktit një shekullor mes Kosovës dhe Serbisë, përmes një marrëveshje paqësore, edhe Evropa do jetë më e qetë dhe më e fortë. Ajo që mund të konstatoj është kjo, që Kosova do të koordinohet për të gjitha angazhimet që do të ketë në muajt e ardhshëm për të përmbyllur me sukses procesin e filluar për marrëveshjen historike të paqes e njohjes reciproke Kosovë-Serbi.”, nënvizoi për INA, presidenti Thaçi.
I pyetur se marrëveshja a ka si bazë korrigjimin e kufijve, presidenti Thaçi tha se “marrëveshja do të jetë gjithëpërfshirëse dhe me një substancë të gjerë të shumë aspekteve apo çështjeve të hapura, të cilat do t’i negociojë ekipi negociator i Kosovës.” Sipas tij, roli i SHBA-ve do të jetë i pazëvendësueshëm në këtë proces që do të përfundojë me njohjen e Kosovës nga Serbia, dhe kjo marrëveshje duhet të bartet edhe me heqjen e vetos se Rusisë në Këshillin e Sigurimit dhe Kosova të përfitojë njohjen globale.
Intervista e plotë me presidentin Hashim Thaçi e zhvilluar në Nju Jork:
Zoti President, ju së fundi qëndruat në Nju Jork dhe Uashington. Por ajo që ishte me rëndësi ju patët një takim me kryetarin e Sigurisë Kombëtare, John Bolton, çfarë do të thoshit ?
Thaçi: Kam pasur një bisedë të shkëlqyer me këshilltarin për Sigurinë Kombëtare të Presidentit amerikan Donald Trump, ambasadorin John Bolton. Një takim ky që për mendimin tim është një mbështetje unike e plotë. Ishte konstatim i përbashkët se është momenti i duhur dhe historik, të cilin nuk duhet ta humbin Kosova dhe Serbia për arritjen e marrëveshjes përfundimtare që nënkupton njohjen përfundimtare reciproke, ndryshimi i Rezolutës 12/44, anëtarësimin e Kosovës në OKB. Edhe Shtëpia e Bardhë, administrata e presidentit Trump, ambasadori Bolton e theksoi shumë qartë se me zgjidhjen e problemeve ne rajonin e Ballkanit, duke përfshirë edhe përmbylljen e konfliktit një shekullor mes Kosovës dhe Serbisë, përmes një marrëveshje paqësore, edhe Evropa do jetë më e qetë dhe më e fortë. Ajo që mund të konstatoj është kjo, që Kosova do të koordinohet për të gjitha angazhimet që do të ketë në muajt e ardhshëm për të përmbyllur me sukses procesin e filluar për marrëveshjen historike të paqes e njohjes reciproke Kosovë-Serbi.
Cili është roli i SHBA-ve?
Thaçi: Roli i SHBA-së mendoj se do të jetë i pazëvendësueshëm dhe Kosova e unë personalisht do të jemi të koordinuar në çdo hap me Shtëpinë e Bardhë me administratën e presidentit Trump që do të hapte mundësinë e sigurt për anëtarësimin e Kosovës në NATO dhe në BE. Ky mendoj se ishte gjithashtu konstatimi përbashkët se ky është momenti që duhet të mobilizohen të gjithë, në mënyrë që marrëveshja të jetë sa më efektive, që të reflektojë paqe në rajon. Kështu Kosova do mund të ruajë karakterin e vet multietnik. Prandaj ishte konstatimi që duhet të arrihet marrëveshja, të arrihet njohja reciproke dhe kjo marrëveshje Kosove-Serbi duhet të bartet edhe me heqjen e vetos se Rusisë në Këshillin e Sigurimit dhe Kosova të përfitojë njohjen globale.
Marrëveshja me Serbinë a nënkupton korrigjim kufijsh mes dy shtetesh?
Thaçi: Marrëveshja do të jetë gjithëpërfshirëse dhe me një substancë të gjerë të shumë aspekteve apo çështjeve të hapura, të cilat do t’i negociojë ekipi negociator i Kosovës. Do të ishte në interes që në këtë proces të integrohet edhe opozita. Gjithçka do kalojë nëpërmjet Kuvendit të Republikës së Kosovës, kështu që unë kam besim në ekipin negociator, të themeluar nga Kuvendi, me përfshirje të spektrit opozitar, në mënyrë që shteti ynë të jetë sa me unik dhe i qëndrueshëm në ballafaqimin me Serbinë. Nuk do të jetë e lehtë, por kam besim te ky ekip që do t’i kryejë punët mirë. Gjithashtu, do të shtoja që jam i lumtur për reformat në drejtësi. Prandaj mund të them që Kosova po shënon progres. Duhet të bashkëpunim i të gjithëve, pasi ne e dimë që në Ballkan ose ka lëvizje përpara për mirë ose lëvizje prapa për të keq, “status quo” nuk ka më. Prandaj është momenti për vendim, është momenti për të ecur përpara. SHBA mbështet plotësisht pavarësinë e Kosovës, sjelljen e njohjeve të reja, anëtarësimin e Kosovës në organizata të tjera ndërkombëtare dhe njëkohësisht mbështesin plotësisht sovranitetin tonë si shtet.
Ju kishit një debat të jashtëzakonshëm në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, i thirrur ky nga Rusia me kërkesën e Serbisë. Çfarë mendoni se e ka “nxitur” Serbinë për të kërkuar me anë të Rusisë aleate një debat të tillë të ashtuquajtur i jashtëzakonshëm ?
Thaçi: Po ashtu si edhe ju pyesni – Realisht ishte një seancë e jashtëzakonshme në një moment dhe kohë të zakonshme. Pra nuk kishim të bënim me një situatë të tillë si edhe pretendon Rusia me kërkesën e Serbisë për të thirrur një seancë të tillë. Dihet se shkas u bë vendimi për të transformuar FSK në Ushtrinë e Kosovës, një vendim ky më se normal i marrë nga Kuvendi i Republikës së Kosovës, në kushte më se normale nga të zgjedhurit e popullit të Kosovës. Serbia është zëmëruar me këtë rast, por qytetarët serbë të Kosovës mendojnë se Jo!. Në anën tjetër, themelimi i Ushtrisë së Kosovës ka mbështetjen e plotë dhe masive të të gjithë qytetarëve të Kosovës dhe mbështetje unike të politikës kosovare. Andaj gjejë rastin edhe një herë të falënderoj të gjithë për këtë mbështetje kaq të madhe. Por njëherit edhe të shteteve anëtarë të Këshillit të Sigurimit, vendet e Bashkimit Evropian që e kanë mbështetur dhe e mbështetën pa ekuivoke edhe sot themelimin e Ushtrisë së Kosovës. Tanimë pas këtij debati ose seance të mbajtur krejt të panevojshme, me kërkesën e Serbisë nga Rusia, mund të themi se edhe ky debat iku dhe shteroi. Ushtria e Kosovës do të ecë vetëm përpara – s’ka kthim mbrapa më .
Në këto kushte për sa flisni ju, A mendoni se të njëjtën gjë ka për të bërë edhe Beogradi, që pas kësaj seance të vazhdojnë dialogun në Bruksel?
Thaçi: Defitinivisht, në bisedimet tona nuk ka asnjë alternativë tjetër. Dialogu duhet të vazhdojë dhe të arrijmë në një marrëveshje paqësore përfundimtare që sipas meje do të thotë njohjen pa kushte të Kosovës nga Serbia; që do të thotë njohjen e njëra tjetrës si dy vende fqinje dhe sovrane. Dhe kështu do të përshpejtojmë rrugën e Kosovës drejt NATO-s dhe Bashkimit Evropian. Edhe për Serbinë natyrisht është e natyrshme rruga e saj evropiane, të cilën ajo pretendon se e ka nisur. Ne nuk duam urrejtje, nuk duam as hakmarrje, por duam mirëkuptim dhe paqe mes njëri tjetrit. Dhe këto mendojmë se i arrijmë vetëm me një përmbyllje finale të marrëveshjeve mes vetit përmes një procesi.
Në Këshillin e Sigurimit ju për herë të parë folët edhe si shef i Përgjithshëm i Forcave të Armatosura të Kosovës. A tregon kjo se nuk ka më kthim prapa, pavarësisht si do të jetë reagimi edhe në Bruksel?
Thaçi: Natyrisht! Vendimi i miratuar nga Kuvendi i Kosovës është i pakthyeshëm. Tashmë, Ushtria e Kosovës është funksionale dhe është në detyrën e saj që i takon në formimin e saj. Në akordim me aleatët tanë dhe NATO – angazhimet e saj që i takojnë do të jenë si një ushtri e rregullt. Ushtria e Kosovës sot ka qëllimin dhe prioritet e saj, vizionin e saj të ecë përpara që gjithçka sa i përket asaj është e përmbyllur. Ndërsa do të punohet për angazhimet e saj që do të jenë të rëndësishme për të pasur një ushtri me të vërtet profesionale, moderne dhe të pajisur me mjete ushtarake e logjistike bashkëkohore. Ushtri multietnike dhe të përgatitur në nivelin që kërkohet logjistik për të pasur një ushtri moderne.
Së fundi zoti President, meqenëse jemi edhe në prag të festave të fundvitit, a keni një mesazh për shqiptarët kudo që janë, përfshirë edhe ata në diasporë SHBA.
Thaçi: Të gjithë shqiptarëve, përfshirë edhe ata në diasporë SHBA, i urojë përzemërsisht themelimin e Ushtrisë së Kosovës. I urojë festat e fund-vitit Krishtlindje dhe Vitin e Ri, lumturi dhe proseperitet për ju dhe familjet tuaja në diasporë. Ky ka qenë një vit e sfidave të mëdha dhe sukseseve për Kosovën, Shqipërinë dhe kudo që janë shqiptarët. Gëzuar!
Edhe pse Kosova është ende në "listën e zezë" të Shengenit, shumë nga qytetarët e saj ëndërrojnë për një të ardhme jashtë vendit. Ndër kategoritë profesionale më të kualifikuara, siç janë mjekët, tashmë mund të flasim për ikjen e trurit.
Shpresat e qytetarëve të Kosovës për të udhëtuar lirisht në BE deri në fund të këtij viti u zbehën përsëri kur Johannes Hanh, Komisioneri i BE për Politikën dhe Zgjerimin e Fqinjësisë, në një vizitë në Prishtinë në fillim të dhjetorit deklaroi ndërsa liberalizimi i vizave për Kosovën nuk do të bëhet as në 2019.
Megjithatë, është e dukshme nevoja që popullata të lëvizë lirshëm jashtë vendit. Disa muaj më parë, një njoftim për 2,000 vende pune në Gjermani tërhoqi një interes të madh në Prizren, në Kosovën jugperëndimore. Mijëra njerëz u mblodhën në qendrën kulturore të qytetit për të aplikuar për punë, të cilat do të ishin ofruar në aeroportin e Hamburgut. Njoftimi doli të jetë një gabim, por mund të konsiderohet si një provë për të matur interesin e njerëzve për largimin nga vendi.
Shkalla e papunësisë në Kosovë (30.6%) është ndër më të lartat në Evropën Juglindore, thotë një raport i Bankës Botërore dhe shumë kosovarë ëndërrojnë të lëvizin jashtë në kërkim të mundësive më të mira, pavarësisht nga Kosova i vetmi vend ballkanik ende në "listën e zezë" të Shengenit.
Edhe për ata që kanë gjetur punë, jeta në Kosovë është e vështirë. Ndërtimi, për shembull, është ndër punëdhënësit kryesorë në sektorin privat, por kushtet janë shumë të këqija me orë të gjata, paga të ulëta, punë të zeza dhe pasiguri. Vetëm këtë vit 12 njerëz humbën jetën në punë: shumica e tyre ishin punonjës ndërtimi.
Gjërat janë pak më të mira në sektorin publik, i cili ofron paga më të larta dhe kushte më të mira pune. Sipas Agjencisë Statistikore të ASK-së, paga mesatare bruto në sektorin publik është 660 euro, ndërsa në sektorin privat është 371.
Sipas Fatlum Gashit, i specializuar në migrim në Universitetin e Oksfordit, përveç papunësisë dhe kushteve të punës, ka edhe faktorë të tjerë politik dhe social që nxisin emigrimin. "Njerëzit mund të vendosin të emigrojnë pas shqyrtimit të një numri faktorësh, si paga, aksesi në përfitimet sociale, kujdesi shëndetësor", thotë Gashi.
Mjekët e Kosovës shkojnë në Gjermani
Kardiologu Gertruda Dyla vendosi të emigrojë në Gjermani në vitin 2011, duke humbur shpresën për një të ardhme më të mirë në Kosovë. Ai filloi punën e tij si mjek i përgjithshëm në vitin 1999 dhe dha një kontribut të rëndësishëm në shëndetin publik në vend. Ai punoi si specialist në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës dhe si pedagog në Fakultetin e Mjekësisë.
Dyla shpjegon se kushtet e punës në institucionet shëndetësore publike në Kosovë ishin dhe mbeten të vështira dhe të papërshtatshme. "Unë nuk mendoj se ka një arsye më të fortë që na detyron të largohemi nga atdheu për mungesën e mundësive për të jetuar jetën tonë me dinjitet dhe mungesë shprese në një perspektivë të ardhme dhe më të mirë për veten dhe familjet tona" thotë ai.
Për më tepër, mjediset e punës, veçanërisht në institucionet publike të Kosovës, shpesh nuk kanë meritokraci dhe etikë. Dyla u përball me këto vështirësi gjatë punës në Kosovë: për shembull, e drejta e saj për të aplikuar për specializim u mohua në mënyrë arbitrare për tre vjet rresht. Pasi ai u transferua në Gjermani, ai duhej të kalonte provimin e pranimit dhe provimin e specializimit, sepse specializimi i tij në Kosovë nuk u njoh.
Për fat të keq, Gertruda Dyla është vetëm një nga shumë mjekët që largohen nga Kosova: 100 vetëm në 8 muajt e fundit.
Kardiologu e konsideron rrënimin e trurit një fatkeqësi për të ardhmen e Kosovës. "Është një tragjedi për një vend prej dy milionë banorësh për të humbur 400 mjekë në pesë apo gjashtë vjet", shton ai.
Sipas Fatlum Gashit, nëse kjo situatë vazhdon, vendi do të duhet të merret me mungesën e sipërmarrësve, rënien e punëtorëve të kualifikuar, rënien e shëndetit dhe arsimit dhe humbjen e projekteve inovative. Ai shtoi se mungojnë punëtorët e kualifikuar në shumë vende të BE, gjë që lehtëson procesin e migrimit nga vendet në zhvillim. "Shumë vende të BE-së kanë nevojë për njerëz nga sfonde të caktuara në kujdesin shëndetësor dhe në sektorin hi-tech, kështu që ka më shumë kërkesa dhe shpesh përfitime më të mëdha margjinale për ata me këto sfonde." Duke përdorur paga më të larta si një nxitje, këto vende të BE-së janë në gjendje të tërheqin më shumë njerëz për të migruar atje dhe për të punuar në ato sektorë ", thotë ai.
Azilkërkuesit mbeten në shtëpi
Përkundrazi, numri i azilkërkuesve nga Kosova në Evropën Perëndimore ka rënë në tre vitet e fundit: në vitin 2015 ata ishin 73,240, me vetëm 1,005 aplikime të pranuara.
