Kosova duke ëndërruar një jetë jashtë vendit
Edhe pse Kosova është ende në "listën e zezë" të Shengenit, shumë nga qytetarët e saj ëndërrojnë për një të ardhme jashtë vendit. Ndër kategoritë profesionale më të kualifikuara, siç janë mjekët, tashmë mund të flasim për ikjen e trurit.
Shpresat e qytetarëve të Kosovës për të udhëtuar lirisht në BE deri në fund të këtij viti u zbehën përsëri kur Johannes Hanh, Komisioneri i BE për Politikën dhe Zgjerimin e Fqinjësisë, në një vizitë në Prishtinë në fillim të dhjetorit deklaroi ndërsa liberalizimi i vizave për Kosovën nuk do të bëhet as në 2019.
Megjithatë, është e dukshme nevoja që popullata të lëvizë lirshëm jashtë vendit. Disa muaj më parë, një njoftim për 2,000 vende pune në Gjermani tërhoqi një interes të madh në Prizren, në Kosovën jugperëndimore. Mijëra njerëz u mblodhën në qendrën kulturore të qytetit për të aplikuar për punë, të cilat do të ishin ofruar në aeroportin e Hamburgut. Njoftimi doli të jetë një gabim, por mund të konsiderohet si një provë për të matur interesin e njerëzve për largimin nga vendi.
Shkalla e papunësisë në Kosovë (30.6%) është ndër më të lartat në Evropën Juglindore, thotë një raport i Bankës Botërore dhe shumë kosovarë ëndërrojnë të lëvizin jashtë në kërkim të mundësive më të mira, pavarësisht nga Kosova i vetmi vend ballkanik ende në "listën e zezë" të Shengenit.
Edhe për ata që kanë gjetur punë, jeta në Kosovë është e vështirë. Ndërtimi, për shembull, është ndër punëdhënësit kryesorë në sektorin privat, por kushtet janë shumë të këqija me orë të gjata, paga të ulëta, punë të zeza dhe pasiguri. Vetëm këtë vit 12 njerëz humbën jetën në punë: shumica e tyre ishin punonjës ndërtimi.
Gjërat janë pak më të mira në sektorin publik, i cili ofron paga më të larta dhe kushte më të mira pune. Sipas Agjencisë Statistikore të ASK-së, paga mesatare bruto në sektorin publik është 660 euro, ndërsa në sektorin privat është 371.
Sipas Fatlum Gashit, i specializuar në migrim në Universitetin e Oksfordit, përveç papunësisë dhe kushteve të punës, ka edhe faktorë të tjerë politik dhe social që nxisin emigrimin. "Njerëzit mund të vendosin të emigrojnë pas shqyrtimit të një numri faktorësh, si paga, aksesi në përfitimet sociale, kujdesi shëndetësor", thotë Gashi.
Mjekët e Kosovës shkojnë në Gjermani
Kardiologu Gertruda Dyla vendosi të emigrojë në Gjermani në vitin 2011, duke humbur shpresën për një të ardhme më të mirë në Kosovë. Ai filloi punën e tij si mjek i përgjithshëm në vitin 1999 dhe dha një kontribut të rëndësishëm në shëndetin publik në vend. Ai punoi si specialist në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës dhe si pedagog në Fakultetin e Mjekësisë.
Dyla shpjegon se kushtet e punës në institucionet shëndetësore publike në Kosovë ishin dhe mbeten të vështira dhe të papërshtatshme. "Unë nuk mendoj se ka një arsye më të fortë që na detyron të largohemi nga atdheu për mungesën e mundësive për të jetuar jetën tonë me dinjitet dhe mungesë shprese në një perspektivë të ardhme dhe më të mirë për veten dhe familjet tona" thotë ai.
Për më tepër, mjediset e punës, veçanërisht në institucionet publike të Kosovës, shpesh nuk kanë meritokraci dhe etikë. Dyla u përball me këto vështirësi gjatë punës në Kosovë: për shembull, e drejta e saj për të aplikuar për specializim u mohua në mënyrë arbitrare për tre vjet rresht. Pasi ai u transferua në Gjermani, ai duhej të kalonte provimin e pranimit dhe provimin e specializimit, sepse specializimi i tij në Kosovë nuk u njoh.
Për fat të keq, Gertruda Dyla është vetëm një nga shumë mjekët që largohen nga Kosova: 100 vetëm në 8 muajt e fundit.
Kardiologu e konsideron rrënimin e trurit një fatkeqësi për të ardhmen e Kosovës. "Është një tragjedi për një vend prej dy milionë banorësh për të humbur 400 mjekë në pesë apo gjashtë vjet", shton ai.
Sipas Fatlum Gashit, nëse kjo situatë vazhdon, vendi do të duhet të merret me mungesën e sipërmarrësve, rënien e punëtorëve të kualifikuar, rënien e shëndetit dhe arsimit dhe humbjen e projekteve inovative. Ai shtoi se mungojnë punëtorët e kualifikuar në shumë vende të BE, gjë që lehtëson procesin e migrimit nga vendet në zhvillim. "Shumë vende të BE-së kanë nevojë për njerëz nga sfonde të caktuara në kujdesin shëndetësor dhe në sektorin hi-tech, kështu që ka më shumë kërkesa dhe shpesh përfitime më të mëdha margjinale për ata me këto sfonde." Duke përdorur paga më të larta si një nxitje, këto vende të BE-së janë në gjendje të tërheqin më shumë njerëz për të migruar atje dhe për të punuar në ato sektorë ", thotë ai.
Azilkërkuesit mbeten në shtëpi
Përkundrazi, numri i azilkërkuesve nga Kosova në Evropën Perëndimore ka rënë në tre vitet e fundit: në vitin 2015 ata ishin 73,240, me vetëm 1,005 aplikime të pranuara.